Karykatura (wł. caricatura) – przedstawienie osoby,
wydarzenia lub przedmiotu, które cechuje się przesadą w oddaniu
charakterystycznych elementów, właściwości, cech. Karykatura uwydatnia
te cechy zwykle w celu ośmieszenia danej osoby, zjawiska itd.
Terminem tym określa się także dzieło zawierające właśnie takie przedstawienie. Często jest to rysunek (zazwyczaj portret), rzadziej rzeźba (np. karykatury autorstwa Józefa Gosławskiego). Także forma literacka,
gdzie sposób przedstawienia postaci literackiej, polega na
wyolbrzymieniu i pełnym przesady wyjaskrawieniu pewnych cech jej wyglądu
zewnętrznego lub postawy wobec życia, mający na celu ośmieszającą
charakterystykę. Karykatura jest jednym z uprzywilejowanych instrumentów
satyry.
Słowo karykatura jest także używane na określenie zniekształcenia,
wykrzywienia właściwego, naturalnego charakteru kogoś lub czegoś (deformacja).
Przykład karykatury:
W karykaturze Jasia Fasoli (Rowana Atkinsona) uwidocznione są jego cechy szczególne: wysoko uniesione łuki brwiowe, szeroki uśmiech zamkniętych ust, duży, haczykowaty nos i odstające uszy.
